Omdat ik vaak vragen over fotografie krijg heb ik besloten wat stukjes met antwoorden en inzichten te gaan schrijven. Ik ga de leesbaarheid voor iedereen zo hoog mogelijk proberen te houden, de nerdgedeeltes apart te vermelden! Oja, en plaatjes, heel veel plaatjes!
De eerste paar delen die ik ga schrijven moeten leiden tot het succesvol leren fotograferen in de M-stand (manueel, de ‘dat bepaal ik zelf wel!’ stand). Om in die stand te fotograferen zijn er wel een 3 tal aspecten die dan zelf ingesteld moeten worden.
Allereerst is het belangrijk om te weten dat het maken van een foto voornamelijk om licht gaat. De 3 punten die ik ga bespreken hebben invloed op de hoeveelheid licht die naar binnen komt en hoe de foto er uiteindelijk uit komt te zien. Echter hebben alle 3 de dingen buiten het binnen laten van licht nog andere eigenschappen en die komen straks (met voorbeelden) naar voren. De drie waar ik het over heb zijn: diafragma, sluitertijd en ISO.
Diafragma & Scherptediepte.
Het eerste onderdeel wat ik graag wil bespreken is diafragma. Dit omdat ik hier de meeste vragen over krijg, en het uitstekend uit te leggen is met wat voorbeeld foto’s. Met het instellen van het diafragma bepaal je als het ware hoeveel licht er door de lens naar binnen komt. Echter brengt het instellen ervan ook nog een zichtbaar resultaat mee in de foto’s, namelijk de scherptediepte van een foto.
Het diafragma duiden ze bijna altijd aan met: f. De getallen die we daarin vaak terug zien zijn f1.8 tot f22. Bij een kit-lens die bij de meeste camera’s te vinden is zie je vaak f3.5-f5.6 dit houd in dat bij het inzoomen met de lens het minimale diafragma kleiner is. (notitie: een hoger f-getal betekend een kleinere lensopening.)
Oke, superboeiend maar wat zie je er nu van?
Met het instellen van het diafragma bepaal je hoeveel diepte er in de foto komt. Foto’s met een wazige achtergrond worden over het algemeen met een grote lensopening gemaakt (laag f-getal). In de voorbeelden die hier onder te zien zijn laat ik het verschil zien tussen een grote lensopening (f1.8) en het verschil met een hele kleine opening (f22) wat een duidelijk verschil oplevert. Aan de linkerzijde (before) zie je de foto gemaakt met diafragma 1.8 en rechts (after) diafragma 22.
Het voorbeeld hier onder bestaat uit foto’s met f3.5(links) en f5.6(rechts) om het verschil ook aan te geven voor de fotografen die van start gaan met een kit-lens. (Met een kit-lens is het mogelijk om hogere diafragma getallen te halen dan 5.6 dit voorbeeld is om aan te geven wat het verschil is tussen die 2 getallen.)
Mocht je na het bekijken van de voorbeelden nu denken: Bedankt Collin, ik wil nu een 1.8 lens hebben.. Dat kan en voor het leren spelen met diafragma is het ook zeer leuk! Echter zijn lichtsterke lenzen wel redelijk aan prijs. Gelukkig is er 1 uitzondering, en dat is de 50mm f1.8, deze lens is (voor canongebruikers) al vanaf 95 euro te krijgen. De gebruikers van andere merken moeten een aantal tientjes extra bijleggen. (is overigens geen reclame want ik krijg er helemaal niets voor betaald!)
Iets wat ik er wel meteen bij moet vertellen, de scherptediepte van een foto hangt NIET alleen van het diafragma af! De brandpuntsafstand van de lens speelt daar ook nog een grote rol in, maar dit is iets wat ik pas later ga vertellen.
Even kort samengevat, een groot diafragma (laag f-getal) laat veel licht binnen en zorgt voor weinig scherptediepte in de foto. Een groot getal geeft meer detail maar laat minder licht binnen waardoor de sluitertijd lager zal zijn, of de ISO hoger. (waar ik volgende keer meer over ga vertellen).
Notitie: staar niet te blind op hele lage f-getallen, want je hebt al snel te weinig diepte in een bepaalde foto (denk aan groepsfoto’s waar niet iedereen op de zelfde afstand van de camera staat). Voor meer info over de diepte bij een bepaald f-getal is het mogelijk om op eigen risco door te scrollen naar de nerdzone!
DOOR VERDER TE SCROLLEN BETREED U DE NERDZONE VAN DIT ARTIKEL!
De scherptediepte is uit te rekenen! Wanneer het diafragma, brandpuntsafstand (aantal mm) en de afstand naar het object bekend is is het mogelijk om uit te rekenen hoeveel scherpte diepte je op die foto hebt. (mensen met wiskunde allergie kunnen de formules voorbij scrollen!)
Als de hyperfocale afstand en diafragmawaarde bekend zijn, kan de scherptediepte met de volgende formules worden berekend: A = H*v / H+v en B = H*v / H-v
Waarin A de afstand is tussen objectief en het begin van de scherptediepte, B is afstand van objectief tot einde scherptediepte. H is hyperfocale afstand en v de instelafstand.
Voor iedereen die het rekenen niet ziet zitten zijn er gelukkig tools om het uit te laten rekenen. Het invullen van het type camera (voor het sensor formaat) de brandpuntafstand, het f-getal en de afstand is voldoende om uit te rekenen wat de scherpte diepte is.
Het voorbeeld van de 1.8 foto is gemaakt op een fullframe body (kom ik later nog op terug) met een brandpuntafstand van 85mm en afstand tot scherpstelpunt is 85cm. Volgens de calculator moet de scherpte diepte in deze foto 0.97cm zijn wat in onderstaande crop van deze foto zichtbaar is.
De foto hier onder geeft het resultaat van een foto met: diafragma 3.5, de afstand naar het object en het brandpunt zijn het zelfde gebleven. Volgens de calculator kom ik hier uit op 1.89cm wat ook op deze foto lijkt te kloppen.
Hier onder twee links naar online calculators:
http://cpn.canon-europe.com/nl/content/education/technical/depth_of_field_calculator.do
http://www.dofmaster.com/dofjs.html
Ook zijn er voor de meeste smartphones ook apps te vinden waar dit mee kan, met de zoekterm DOF calculator kom je waarschijnlijk al een heel eind.
